It was the year 1985. I had completed the Pre-Ayurveda part of the 7 1/2 year BAMS course and entered into the First Year of the main BAMS Course. With a great passion for science and medicine, Ayurveda was an unthinkable choice for me when I completed my matriculation and chose the Biology Group for my Pre-University education. An encounter of my Father with Krishnakumarji around that time would change the course of my life and destiny in an unimaginable manner. After a tussle with my Father, I had given in and joined the Ayurveda Gurukula at Coimbatore more so because I was enchanted by the beautiful valley at the foothills of the Anaikatti mountains, than Ayurveda itself. But for the great teachers who inspired me in the most difficult moments of my tryst with Ayurveda, I may not have survived the course. As I moved forward in the Gurukula, the spiritual orientation of Ayurveda was something that I was not easily able to assimilate or comprehend. I was wondering whether Ayurveda was a science at all. Around the time of Christmas vacation that year, I found a very attractive poster put up on the notice board of the college announcing the FIRST WORLD CONGRESS ON THE SYNTHESIS OF SCIENCE AND RELIGION to be held in Mumbai in January 1986. I found that 35 great scientists, philosophers, religious leaders, mathematicians and theologians from all over the world were going to participate in this first of a kind event in Mumbai. The list included George Wald, Nobel Laureate in Medicine and His Holiness the Dalai Lama, Nobel Laureate for Peace. Eminent scientists from India like Raja Ramanna and ECG Sudarshan were also attending. This poster provoked great curiosity in me. I was tempted to attend this conference. I was just 17 years old and a First Year BAMS student. I did not have the courage to ask my teachers about it. Soon we went home for Christmas. But I could not keep the poster out of my mind. I asked my Father. Mainly I wanted him to fund the trip if I got a chance to go. My Father promised to give me the money and in the middle of the vacation I decided to go to Coimbatore and ask none other than Krishnakumarji himself. I presented myself before him in the Gurukula campus where he was at that time and gathering myself with all the courage that I could muster, I asked, "Is it even possible for me to attend this conference on Science and Religion? I have so many questions in my mind on this topic and I feel I can find answers at this conference". What would his response be? I had predicted that he may laugh it off and say that I need to grow up a little more or maybe scold me for having approached him with this request bypassing my teachers. Curiosity kills the cat, as they say and I had surrendered for the kill. To my surprise, Krishnakumarji's face lit up all of a sudden and beaming with a big smile, he said. "You will attend this conference. I am so happy that at least one person responded to the poster that I had put up." I told Krishnakumarji that my Father had agreed to sponsor this trip and that I needed help to register. Krishnakumarji replied, " I will take care of your travel and also your stay in Mumbai. As for the registration, I will give you a letter that will get you an entry to the conference". Such was his influence that I got an entry into the conference with a small note that he scribbled on a piece of paper addressing the organiser of the conference. When I reached Mumbai, I was on cloud nine. This was my first trip to a big city in India. I thought I was a very privileged person to be in that conference at the age of 17. I was so excited to meet the Nobel Laureates and hear from them about the meeting point of Science and Religion, Science and Spirituality, the only person from Ayurveda College, Coimbatore to attend this conference. But my ego trip was short-lived. Soon enough I saw another Ayurveda student, though a senior, also attending the conference and sponsored by Krishnakumarji. I was puzzled as he was not from our College. On enquiry, he said that he is from Venkatramana Ayurveda College, Chennai and that Krishnakumarji had sponsored him to attend this conference for having written a nice essay on Ayurveda. I was truly humbled and awe struck by Krishnakumarji's magnanimity. I got a chance to attend this conference because I had asked him. Here was another person who was offered this chance even without asking, even when he was from a different College. Krishnakumarji was certainly above petty professional boundaries and institutional rivalry. The inborn mentor in him reached out to a worthy student, who was not even learning in his own Gurukula. I came back from the Conference much wiser and humbler in many ways. The meeting with the Nobel Laureates with whom I could even exchange words, the scientists, religious leaders, theologians and philosophers completely changed my mind scape and at a very early stage in my career I saw the relevance of Ayurveda on a platform that harmonised the approaches of Science, Religion and Spirituality. Looking back, I think this conference was THE eyeopener for me, creating the golden moment that put me on the track of a life long pursuit of Ayurveda. Krishnakumarji has always been there for me. Whether I was at AVP or otherwise. He is one person who never gave up on me, who had more faith in me than myself. I will ever remain indebted with gratitude for all the love and affection that he showered so generously on me and in this sad moment of his untimely departure from our world, I rededicate myself in the service of Ayurveda and the lofty goals that he set before us for the development of Ayurveda in the modern world.

23rd September.... one of the special Days- my Guruji's ( Padmashree Krishnakumarji's ) birthday... 7th March 2006 - first time when 12 of us - students of Dr. Suru sir n Dr. Suru madam - (my guru n parents) went to Coimbatore and Kerala to visit few pharmacies, and some institutes to learn and know about specialized Kerala Ayurved or South Indian stream of Ayurved. First time when we saw Krishnakumarji.... we all were mesmerized... zapped by his personality ! His aura.... we were just listening to his golden, inspiring words.... not only he guided us n sent us to AVP factories, but asked us why we chose to become Ayurvedic Vaidyas? We all had our own different reasons....n then he said- You all need to have those healing powers to be a good Vaidya...merely a degree is not sufficient. You all should have a mission....still can hear his voice ... Then...we kept on meeting... with my parents, n later... many a times I alone used to fly to Coimbatore from Pune... just to get my battery charged... almost for 7 years- on every Gurupaurnima n many a times on his birthday 23rd Sept- I was blessed - to be able to just go... spend best time with him, take his blessings n come back with better version of myself.. He was not only a great personality... an inspiration... a guide or mentor....he was my GURUJI...in every sense.. Can never express what all he taught me... But for sure..he made.me overcome my many phobias...like I was never techno friendly... he made me learn computer,do some work. In 2007-2011..there was no whats app etc...so only way to communicate was phone call or sms or an email...cant talk to such a great person n sms had limits of worda...so email was our lifeline ! I was just one of the thousands or lacks of girls who are learning Ayurved, but he made special efforts to make me realise I am special and I should do something unique... He was so kind to everyday respond to my looonggg emails.... Everyday I used to get his emails at 4-5 am... and that made my life... taught me sooo much, gave direction to my life at right age... Gave me Confidence, made me punctual, made me realize - to actually surrender... Too much to talk about, I can go hours n hours about those magical moments I could share with Guruji. I always used to complain that I am not lucky to be able to live near you... He just used to say- wait for right time....and if you really wish anything from bottom of your heart, lord will make it! One day Dr. Indulal sir from AVP said- then if you really wish to come n stay here, come during your college holidays- as a volunteer for our big event IGCC 2008... (I will always be grateful to Indulal sir ) Those 2 months when I stayed in AVP and meet Guruji everyday, learnt, made me different Prachiti altogether... I became stronger - mentally! Few learnings from Him which I really want to share with all, so that I can rewise- n they will definitely make difference in our life - 1) Keep time, then only Time Keeps you. Be punctual! Respect everyone's TIME. 2) Let your emotions be your strength! Not weakness... don't allow others to know your fears.... 3) Take sms from. LORD... he is sending signals... your duty is just to keep yourself alert n interprete them... just follow, surrender, n see Miracles ! 4) Dream Dream Dream...amd DO..DO..DO! You can give 100 excuses for NOT doing some work, but find ONE REASON TO DO IT! &... just DO! 5) Last learning which he tried to teach... but I couldn't learn - last year when we. Met- ( cant believe it was for last time)... when I started to cry before leaving, n said I will miss you, he said- now you are a mother, do your duty as a mother, as a Vaidya, and learn the art of Detachment.... now you should not come HERE for Gurupaurnima.... I couldnt understand his real meaning.... but now I am trying to realize n accept... Yes Guruji, now I wont need to fly every now n then to coimbatore.... now you are here with me always.... as GURU TATVA is - VIBHU.... Yes, I will try to follow your teachings and be a better version of myself... that you would love to see... Mauli is there for me... and yes, with your blessings which were, are, and will always be with me I will do something Good as your shishya... Miss you Guruji... -Your kittu... MAULI!

----------------------------------------- അനിയേട്ടനിൽ നിന്ന് കൃഷ്ണകുമാർജിയിലേക്ക് ഒരു അനുസ്മരണം ----------------------------------------------- അനിയേട്ടൻ നമ്മെ വിട്ടുപോയി. ആ യാഥാർത്യം അംഗീകരിക്കാതെ തരമില്ല.അത് അംഗീകരിച്ചു കൊണ്ട് ഒന്ന് പിന്നിലേക്ക് തിരിഞ്ഞു നോക്കുമ്പോൾ ,അടുക്കും ചിട്ടയും ഇല്ലാതെ മനസ്സിലേക്കെത്തുന്ന ചിലത് ഇവിടെ കുറിക്കാമെന്നു കരുതുന്നു. ഏകദേശം 45 വർഷം പുറകിലേക്കൊരു മടക്കയാത്ര. ഒട്ടുമുക്കാലും എല്ലാ വേനൽക്കാല അവധികളും ചിലവഴിക്കുന്നത് അന്ന് അച്ഛൻ പെങ്ങളായ പങ്കജ വല്യമ്മയുടെ വസതിയായ കോയമ്പത്തൂർ രാമനാഥപുരം ഉള്ള രാജമന്ദിരത്തിൽ ആയിരുന്നു. വല്യച്ഛനും, AVP യുടെ സ്ഥാപകനും ആയ രാമവാരിയിരുടെ കാലഘട്ടത്തെ കുറിച്ചു വളരെ ഒരു നേരിയ ഓർമ മാത്രമേ എനിക്കുള്ളൂ എങ്കിലും അന്നുമുതൽ തന്നെ അനിയേട്ടനെ അടുത്തറിയാനും, അടുത്തിടപഴകാനും കഴിഞ്ഞിട്ടുണ്ട്. എന്നെക്കാൾ 12 വയസ്സോളം മൂപ്പുണ്ടായിരുന്നെങ്കിലും, അനിയേട്ടനും രാജേട്ടനും ഒഴികെ വല്യമ്മയുടെ മക്കളും കൊച്ചുമക്കളും അടങ്ങുന്ന ആ വലിയ കുടുംബം മൃഗീയ സ്ത്രീ ഭൂരിപക്ഷം ആയതിനാലും, അനിയേട്ടനോടും രാജേട്ടനോടും ഒരു ഇഷ്ടക്കൂടുതൽ അന്നേ എനിക്ക് അനുഭവപ്പെട്ടിരുന്നു. രാജേട്ടനുമായി വളരെ പ്രായവ്യത്യാസം ഉള്ളതിനാലായിരിക്കാം, അനിയേട്ടനോട് അതിലും നല്ല ഒരു മാനസിക ഐക്യം അന്നേ എനിക്ക് തോന്നിയിരുന്നു. ഒരു ജേഷ്ഠ സഹോദരനോടുള്ള എന്റെ ആഭിമുഖ്യവും, ഒരു സ്വന്തം അനുജനോടുള്ള അനിയേട്ടന്റെ മനോഭാവവും ഇന്നും ഞാൻ വേദനയോടെ ഓർക്കുന്നു. ആ കാലഘട്ടത്തിൽ, AVP യുടെ മുഴുവൻ സമയ സാരഥി അല്ലാത്തതിനാൽ, പല സാമൂഹിക ,രാഷ്ട്രീയ,സാംസ്കാരിക പ്രവർത്തനങ്ങളിലും ഏർപ്പെട്ടിരുന്ന ഒരു personality ആയിരുന്നു അനിയേട്ടന്റേത്.ആ സന്നർഭങ്ങളിൽ പുറത്തേക്ക് പോകുമ്പോൾ, പാലപ്പോഴും എന്നോട് കാറിൽ കയറി ഇരിക്കാൻ പറയുകയും, ഞാൻ കൂടെ പോകുകയും ചെയ്യാറുണ്ട്.അന്നുമുതൽ അനിയേട്ടനെ അടുത്തുനിന്നും ദൂരെ നിന്നും നോക്കികാണാനും, പല കാര്യങ്ങളും പരസ്പരം സംവദിക്കാനും എനിക്ക് അവസരം ലഭിച്ചിട്ടുണ്ട് . അത്രയൊന്നും പക്വമല്ലാത്ത ആ കാലഘട്ടത്തിൽ പോലും,പല കാര്യങ്ങളിലും, പരസ്പരം യോജിക്കാനും വിയോജിക്കാനും ഞങ്ങൾക്ക് അവസരം ഉണ്ടായിട്ടുണ്ട്. രാഷ്ട്രീയമാണ് ഞങ്ങൾ വിയോജിക്കാറുള്ള മേഖല.അന്നേ അദ്ദേഹം ഒരു RSS അനുഭാവിയും ഞാൻ കറകളഞ്ഞ ഇടതുപക്ഷ അനുഭാവിയും ആയിരുന്നു. അതിനാൽ സ്വാഭാവികമായും ഞങ്ങൾക്ക് വിയോജിക്കാറുള്ള വിഷയങ്ങൾ ധാരാളമായിരുന്നു. വിയോജിക്കുമ്പോൾ പോലും അനിയേട്ടൻ അതിൽ നിലനിർത്തിയിരുന്ന പരസ്പര ബഹുമാനം അഥവാ സഹിഷ്ണുത എന്നെ പലപ്പോഴും അത്ഭുദപ്പെടുത്തിയിട്ടുണ്ട്. ഏറ്റവും വലിയ അനിയേട്ടന്റെ ക്വാളിറ്റി ആയി ഞാൻ കാണുന്നതും ഇതുതന്നെ. ഞങ്ങളുടെ യോജിപ്പിന്റെ ഒരു മേഖല, ഫുട്ബോൾ ആയിരുന്നു. ആ കൊല്ലങ്ങളിൽ, കോയമ്പത്തൂർ വെച്ച് നടന്നിരുന്ന നാഗ്ജി ഫുട്ബോൾന്റെ VIP പാസ്സും ആയി ഒട്ടുമുക്കാലും, എല്ലാ കളികൾക്കും, ഞാനും അനിയേട്ടനും സ്ഥിരമായി പോകാറുള്ളതും, ഇന്നലെ കഴിഞ്ഞ പോലെ എന്റെ മനസ്സിൽ ഇപ്പോഴും വിരിയുന്നു. അന്ന് അനിയേട്ടനിൽ work ചെയ്തു തുടങ്ങിയിരുന്ന സാമൂഹിക, രാഷ്ട്രീയ വീക്ഷണങ്ങളിൽ അധിഷ്ഠിതം ആയ പ്രവർത്തി മണ്ഡലമാകാം, പടർന്നു പന്തലിച്ചു പിന്നീട് അദ്ദേഹത്തെ എല്ലാവരുടെയും "കൃഷ്ണകുമാർജി" ആക്കി മാറ്റിയത് എന്ന കാര്യത്തിൽ ഒരു തർക്കവും ഇല്ല. പക്ഷെ എന്നെ സംബന്ധിച്ചു അനിയേട്ടൻ ഇന്നും, കൃഷ്ണകുമാർജി അല്ല ,ജേഷ്ഠസഹോദരൻ ആയ അനിയേട്ടൻ തന്നെ ആണ്.80 കൾ വരെ തുടർന്ന ആ സൗഹൃദം പിന്നീട് എന്റെ കോളജ് വിദ്യാഭ്യാസം തുടങ്ങിയതോടെ കുറച്ചൊന്ന് പുറകോട്ട് പോയെങ്കിലും,(കോളേജ് വിദ്യാഭ്യാസ സമയത്തു ഇതുപോലെ coimbatore പോയി താമസം കുറഞ്ഞതിനാലും, പടി പടി ആയി അനിയേട്ടൻ തന്റെ കർമ്മ മണ്ഡലങ്ങൾ വിപുലീകരിച്ചു, ഇന്നുള്ള കൃഷ്ണകുമാർജി യിലേക്കുള്ള പ്രയാണം ആരംഭിച്ചതിനാലും പരസ്പരം ഇടപഴകാനുള്ള സ്പേസ് തുലോം കുറഞ്ഞിരുന്നു) ഞങ്ങൾ തമ്മിലുള്ള യോജിപ്പിന്റെയും വിയോജിപ്പിന്റെയും ആശയ സംവാദങ്ങൾ തുടർന്ന് കൊണ്ടേ ഇരുന്നു. അദ്ദേഹത്തിന്റെ മഹത്വത്തെയും ,പരസ്പര അംഗീകരിക്കലിന്റെയും കൈയൊപ്പുള്ള രണ്ട് സംഭവങ്ങൾ കൂടി അനിവാര്യതക്ക് വേണ്ടി ഇവിടെ കുറിക്കട്ടെ. എന്റെ 11 ആം ക്ലാസ് വേനലവധി കാലത്താണ് അനിയേട്ടന്റെ നേതൃത്വത്തിൽ കോയമ്പത്തൂർ തടാകത്തിൽ ഗുരുകുല വിദ്യാഭ്യാസ രീതിയിൽ ഒരു ആയുർവേദ കോളേജ് ആരംഭിക്കുന്നത്. 10ആം ക്ലാസ് കഴിഞ്ഞവർക്കാണ് പ്രവേശനം എന്നുള്ളതിനാലും, അന്ന് stake holders കൂടുതൽ കേരളത്തിൽ നിന്നായതിനാലും ,ഒരു പ്രവേശന പരീക്ഷ യിലൂടെ ആവണം പ്രവേശനം എന്ന് അനിയേട്ടൻ തീരുമാനിക്കുകയും, അതിന്റെ ഭാഗമായി ,physics ഉം GK ചോദ്യങ്ങളും ഉണ്ടാക്കാൻ എന്നെ ഏൽപ്പിക്കുകയും ചെയ്തു.16 വയസ്സു മാത്രം പ്രായം ഉണ്ടായിരുന്ന, എന്നിലുള്ള വിശ്വാസത്തിന് മനസ്സാ നന്ദി പറഞ്ഞുകൊണ്ട് ഞാൻ ആ ധൗത്യം എനിക്കാവുന്നത് പോലെ നിറവേറ്റി എന്ന സന്തോഷം ഞാൻ ഇവിടെ പങ്കു വെക്കട്ടെ. മധുര ആര്യവൈദ്യനിലയം സാരഥി രമേശും, കോട്ടക്കൽ ആയുർവേദ കോളേജ് പ്രിൻസിപ്പൽ ജയനും, എന്റെ ഈ ചോദ്യങ്ങളിലൂടെ കടന്നുവന്നു, കോളേജിൽ പ്രവേശനം നേടിയവിരിൽ പെടുന്നു എന്നാണെന്റെ ഓർമ. രണ്ടാമത്തെ എന്റെ അനുഭവം തുലോം അടുത്ത കാലത്തെയാണ്. അനിയേട്ടന്റെ മരുമക്കൾ തുടങ്ങിയ കൈത്തറ ( അനിയേട്ടന്റെ warriam കൈത്തറ വാര്യം അഥവാ ചൂരക്കോടു വാര്യം ആണ്.എന്റെ അച്ഛന്റെ വാര്യം കൂടി ആയ കൈതറയേ ഞാൻ തമാശക്കായി Hantex വാരിയo എന്നാണ് വിളിക്കാറ്).അനിയേട്ടനടക്കം ഞാനും ആ ഗ്രൂപ്പിൽ അംഗങ്ങൾ ആയിരുന്നു. പരസ്പരം പലതും അതിൽ പോസ്റ്റ് ചെയ്യുകയും വാദപ്രതിവാദങ്ങൾ അനുസ്യൂതം നടക്കുകയും ചെയ്തിരുന്ന ഒരു ഗ്രൂപ്പ്. അനിയേട്ടൻ അതിൽ അംഗം ആയിരുന്നതിനാൽ, ഈ എല്ലാ വാദപ്രതിവാദങ്ങളും വായിക്കാറുണ്ടെന്നു തീർച്ച. വ്യക്തമായ രാഷ്ട്രീയ വിദ്യാഭ്യാസവും, വീക്ഷണവും ഉണ്ടെങ്കിൽ പോലും ,എതിർ വീക്ഷണ ങ്ങളെ സഹിഷ്ണതയോടെ നോക്കികണ്ടിരുന്നതിനാൽ എന്റെ ഒരു പോസ്റ്റ്ന് പോലും ഒരു എതിർ പ്രതികരണം അദ്ദേഹം നടത്തിയതായി കണ്ടിട്ടില്ല. ഈ വാദപ്രതിവാദങ്ങൾ ,മൂര്ധന്യത്തിലെത്തിയപ്പോൾ, ഈ ഗ്രൂപ്പിൽ നിന്ന് എന്നെ ഒഴിവാക്കാൻ ഇതിന്റെ സ്ഥാപക അംഗങ്ങൾ കണ്ട വഴി, ഈ ഗ്രൂപ്പ് തന്നെ പിരിച്ചുവിട്ടു പുതിയ ഒരു കൈത്തറ ന്യൂ ഗ്രൂപ്പ് ഉണ്ടാക്കുകയാണ്. അനിയേട്ടൻ എന്ന അവരുടെ അമ്മമാന്റെ രാഷ്ട്രീയ വിദ്യാഭ്യാസമോ ,ആഴത്തിലുള്ള രാഷ്ട്രീയ പഠനമോ ഇല്ലാത്ത, തീർത്തും ബാലിശമായ ഒരു ചാപല്യമായെ ഞാൻ അതിനെ കണ്ടുള്ളൂ.പിന്നീടൊരു അവസരത്തിൽ, സന്നർഭവശാൽ ഈ വിഷയം അനിയേട്ടൻ എന്നോട് സൂചിപ്പിച്ചപ്പോൾ എന്നെ അത്ഭുത പെടുത്തുമാർ അനിയേട്ടൻ തന്റെ നിലപാട് വ്യക്തമാക്കിയതിങ്ങനെ. "ബേബി ,matuarity എന്നത് പ്രായം കൊണ്ട് മാത്രം കിട്ടുന്നതോ, കടയിൽ പോയി കാശു കൊടുത്തു മേടിക്കാവുന്നതോ അല്ല. അത് അനുഭവ ജ്ഞാനം കൊണ്ടും, പ്രവൃത്തി പരിചയം കൊണ്ടും സ്വയമേ ആർജിക്കേണ്ടതാണ്". നോക്കൂ ആ മനുഷ്യന്റെ ചിന്തഗതി. ത്വത്തികമായി ധാരാളം വിയോജിപ്പുകൾ ഉണ്ടെങ്കിലും ആ inclusive പോളിസി, അതുതന്നെയാകാം അനിയേട്ടനിൽ നിന്ന് എല്ലാവരുടെയും കൃഷ്ണകുമാർജി ആയി അദ്ദേഹത്തെ ഉയർത്തിയത്. ആ സ്കൂൾ കാലഘട്ടം കഴിഞ്ഞു പിന്നീട് ഞങ്ങൾക്ക് അടുത്തിടപഴകാൻ അവസരം ലഭിക്കുന്നത് ഞാൻ ഉപരിപഠനത്തിനായി ഡൽഹിയിൽ ഉണ്ടായിരുന്ന 96-99 കാലഘട്ടത്തിലാണ്. ഇടക്കിടെ ഔദ്യോതിക ആവശ്യങ്ങൾക്കായി ഡൽഹിയിൽ വരുന്ന അനിയേട്ടനെ, ഞാൻ pusa road ൽ ഉള്ള ഫർമസി ഗസ്റ്റ് ഹൗസിൽ പ്പോയി കാണാറുണ്ട്. അന്ന് അനി യേട്ടനോടൊപ്പം നടത്തിയ DST വിസിറ്റ് കളും, അന്ന് കേന്ദ്രമന്ത്രി ആയിരുന്ന KR നാരായണൻ ന്റെ ഗൃഹ സന്നർശനങ്ങളും എനിക്ക് മറക്കാനാവാത്ത അനുഭവങ്ങളാണ് പ്രധാനം ചെയ്തത്. ഈ കൂടികാഴ്ചകളിലും, യാത്രകളിലും എല്ലാം ഒരുപാട് സാമൂഹികവും രാഷ്ട്രീയവും ആയ വിശകലനങ്ങൾ ഞങ്ങൾ നടത്താറുണ്ടെങ്കിലും, പരസ്പരം യോജിക്കാത്ത നിരീക്ഷണങ്ങളിൽ പലപ്പോഴും എത്തിച്ചേരാറുണ്ട്. അനിയേട്ടനെ എനിക്കോ, എനിക്ക് അണിയേട്ടനെയോ ഒരു inch പോലും മറ്റാനായില്ലെങ്കിലും, പരസ്പര ബഹുമാനവും ,സ്നേഹവും കൂടുകയല്ലാതെ ഒട്ടും കുറഞ്ഞും ഇല്ല.അന്നത്തെ അനിയേട്ടന്റെ ഡൽഹിയിലെ സന്തത സഹചരിയായ അഥവാ അനിയേട്ടന്റെ വലം കൈ, ഓ തെറ്റി, എന്റെ ഭാഷയിൽ ഇടം കൈ ആയ സുകുമാരൻ പലപ്പോഴും ഞങ്ങളുടെ ഈ പരസ്പര യോജിപ്പിന്റെയും, വിയോജിപ്പിന്റെയും സംവാദങ്ങൾക്ക് സാക്ഷി ആകാറുണ്ട്. ഈ തരുണത്തിൽ പരസ്പര പൂരിതങ്ങളായ രണ്ട് ജന്മങ്ങൾ ആയിരുന്നു അനിയേട്ടനും സുകുമാരനും എന്ന് ഇവിടെ വിസ്മരിക്കാതിരുന്നുകൂടാ. പാവം സുകുമാരൻ ,അനിയേട്ടനും എത്രയോ മുൻപ് തന്നെ അകാലത്തിൽ കാലയവനികക്കുള്ളിൽ മറഞ്ഞു പോയത് വ്യസനത്തോടെ ഈ വേളയിൽ ഓർക്കട്ടെ. 1990ൽ ഞാൻ കൊച്ചിൻ യൂണിവേഴ്സിറ്റിയിൽ അദ്ധ്യാപകനായി നാട്ടിൽ തിരിച്ചു വരുന്നതിന് മുൻപ്, അനിയേട്ടൻ AVP യുടെ അമരക്കാരനായി മാറി കഴിഞ്ഞിരുന്നു എന്നാണെന്റെ ഓർമ. എന്തായാലും അപ്പോഴേക്കും അനിയേട്ടന്റെ പ്രവർത്തി മണ്ഡലത്തിലെ റോള് കൾ വികസിച്ചു ഇന്ന് എല്ലാവരും എടുത്തു പറയുന്ന ആഗോള ആയുർവേദ പ്രചാരകൻ എന്ന നിലയിലേക്കും വളർന്നു പന്തലിച്ചിരുന്നു. പിന്നീട് അനിയേട്ടന്റെയും എന്റെയും പ്രയോറിറ്റികൾ വിഭിന്നമായതിനാലും, പ്രവർത്തി മണ്ഡലങ്ങൾ വിഭിന്നമായതിനാലും ഒരു നിരന്തര സമ്പർക്കം കാത്തു സൂക്ഷിക്കാൻ എനിക്കായില്ല എന്നത് ഒരു പരമാർത്ഥം ആയിരുന്നു. എങ്കിലും വല്ലപ്പോഴും ഉള്ള whats app മെസ്സേജിങ്ങിലും, ഫോൺ കാൾ കളിലും ആ സൗഹാർദ്ദം എനിക്ക് നിലനിർത്താൻ ആയി എന്നതും എനിക്ക് എപ്പോഴും ഒരു ആശ്വാസം തന്നെ ആയിരുന്നു. ഒരു കാര്യം കൂടി സൂചിപ്പിച്ചു കൊണ്ട് ഈ കുറിപ്പ് അവസാനിപ്പിക്കാം എന്ന് കരുതുന്നു.കമ്മ്യൂണിസ്റ്റ് പാർട്ടി മാർക്സിസ്റ്റ്‌ ന്റെ 19 ആം പാർട്ടി congress 2008 മാർച്ചിൽ കോയമ്പത്തൂരിൽ നടക്കുന്ന സമയം .എന്റെ സുഹൃത്തായ ബെറ്റി ( ഇപ്പോൾ സി പി എം പോളിറ്റ് ബ്യുറോ മെമ്പർ ആയ എം എ ബേബിയുടെ ഭാര്യ) എന്നെ വിളിച്ചു ബേബിയുടെ ചില ആരോഗ്യ പ്രശ്നങ്ങളെയും, ബേബി അത് വളരെ careless ആയി എടുക്കുന്നതിനെയും കുറിച്ചു പരിഭവം പറയുന്നു. ഞാൻ അനിയേട്ടനെ വിളിച്ചു കാര്യങ്ങൾ സംസാരിക്കുന്നു. നീ പേടിക്കേണ്ട, ഞാൻ അത് ഡീൽ ചെയ്തോളാം എന്ന് അനിയേട്ടൻ എന്നോട് പറയുകയും, പാർട്ടി കോൺഗ്രസ് വേദിയിൽ നിന്ന് ഒരു രാത്രി ബേബി യെ പൊക്കി ചികിത്സലയത്തിൽ എത്തിക്കുകയും, വിശദമായ പരിശോധനക്ക് ശേഷം ചികിത്സ നിശ്ചയിക്കുകയും ചെയ്യുന്നു. എന്റെ ഓർമ ശരിയാണെങ്കിൽ, പാർട്ടി കോണ്ഗ്രെസ്സിനുശേഷം, ബേബിയെ ഒരാഴ്ചയോ മറ്റോ അവിടെ കിടത്തി ചികിൽസിക്കുകയും ചെയ്തു. ഒരു തരത്തിലും, പിടിതരാത്ത ബേബിയെ, സ്നേഹപൂർവമായ നിർബന്ധം മൂലം ,ഒരാഴ്ച്ച എങ്കിലും തളച്ചിടാൻ ആയത്, ബെറ്റി ഇന്നും അത്ഭുദത്തോടെ ഓർക്കുന്നുണ്ടാകും എന്ന് കരുതുന്നു. അതിന് ശേഷം എന്നെ വിളിച്ചു അനിയേട്ടൻ പറഞ്ഞത് ഏതാണ്ട് ഇപ്രകാരം." നിന്റെ ബേബിയെ ഒരാഴ്ച യെ എന്റെ കയ്യിൽ കിട്ടിയുള്ളൂ. ഒരു മാസം കിട്ടിയിരുന്നെങ്കിൽ, അദ്ദേഹത്തെ പൂർണ ആരോഗ്യവനായി മാറ്റമായിരുന്നു" എന്നാണ്. ഇത് ഇവിടെ പറയാൻ കാരണം ഒരു കാര്യം ഏറ്റാൽ, അത് എത്ര ശുഷ്കാന്തിയോടെ ഏറ്റെടുത്ത നടപ്പാക്കുന്നു എന്നത് നോക്കികാണാനും, അത് കുറച്ചെങ്കിലും സ്വാംശീകരിക്കാനും അത് പ്രവർത്തികമാക്കാനും എളിയ ചില ശ്രമങ്ങൾ നടത്തി ഞാനും വിജയിച്ചിട്ടുണ്ട് എന്ന് പറയാനാണ്. സാമൂഹിക, സാംസ്കാരിക, രാഷ്ട്രീയ മണ്ഡലങ്ങളിൽ പെട്ട വിവിധ വ്യക്തിത്വങ്ങളെ ,തന്റെ വിശ്വാസങ്ങളെ ഒരുതരത്തിലും compromise ചെയ്യാതെ തന്നെ തന്റെ കൂടെ ചേർത്തു നിർത്താൻ കഴിഞ്ഞ അനിയേട്ടനെന്ന വ്യക്തത്തിത്വത്തിന് ആദരാഞ്ജലി അർപ്പിക്കുന്നു. ഈ ഒരു തിരിഞ്ഞു നോട്ടം അവസാനിപ്പിക്കുന്നതിന് മുൻപ്, അനിയേട്ടനിൽ നിന്ന് ഇനിയും ഉത്തരം കിട്ടാത്ത ഒരു ചോദ്യം കൂടി ഇവിടെ അവതരിപ്പിച്ചുകൊണ്ട് ആ സ്മരണക്ക് മുൻപ് ഒരു നിമിഷം കണ്ണടച്ചു നിന്നുകൊണ്ട് ഞാൻ നിർത്തുന്നു.ഈ ചോദ്യം ഞാൻ സ്വയം ഉത്തരം കണ്ടു പിടിക്കാൻ ശ്രമിച്ചു പരാജയ പെട്ടതിനാൽ അനിയേട്ടനോട് ഒന്ന് രണ്ട് തവണ നേരിട്ട് ചോദിച്ചെങ്കിലും മറുപടി ഒരു ചിരിയിൽ ഒതുക്കുക മാത്രമാണദ്ദേഹം ചെയ്തത്. ആ ചോദ്യം ഇങ്ങിനെയാണ്. ഇത്ര അധികം കഴിവുള്ള ഒരു ബഹുമുഖ പ്രതിഭയായ അനിയേട്ടന്റെ കഴിവിനനുസരിച്ചു AVP എന്ന പ്രസ്ഥാനത്തെ അതിനനുസരിച്ചുള്ള ഉയരത്തിലേക്ക് ഉയർത്താൻ അദ്ദേഹത്തിന് കഴിഞ്ഞിട്ടുണ്ടോ ? എന്റെ സത്യസന്ധമായ വിശകലനം കഴിഞ്ഞിട്ടില്ല എന്നാണ്. അത് തന്നെ ആയിരിക്കും അനിയേട്ടന്റെ ഉത്തരം എന്ന് എനിക്കുറപ്പുണ്ടെങ്കിലും ഒരു ചിരിയല്ലാതെ നേരിട്ടൊരു ഉത്തരം എനിക്കിനിയും കിട്ടിയിട്ടില്ല. അദ്ദേഹം വിശ്വസിക്കുന്ന തും ,ഞാൻ വിശ്വസിക്കാത്തതും ആയ സ്വർഗത്തിൽ ഇരുന്ന് ,സ്വാപ്നത്തിലെങ്കിലും നേരിട്ട് ഈ ചോദ്യത്തിന് ഒരു ഉത്തരം തരുമെന്ന പ്രത്യാശയോടെ, സസ്നേഹം ബേബി

Pranam to all....The most amazing moment of my BAMS journey, Avp and govt of India was conducted a CME for doctors and specialists and I was 3rd year student who is not known by him at the time but he recognised me as student and personally provided me everything he can, march 2015 my college senior Md scholar friend was not able to attend the cme due to health issue and I come to know before 4 days, i request him can his friend give his registration to me but the eligibility to attend the CME is, students should pocess bams degree, but I cant, then from some where I come to know only Krishnakumar ji can help me to join and luckly I get his contact number after very tiredful effort..I tried to msg him in his personal number, and after his all busy schedule he wish to reply me and ask his people to call me, and after knowing my thoughts they allowed a 3rd year student between the seniors doctors training program, and he provided me his personal car and hotels to stayed for 10 days and day 2 I get chance to meet him and my life started to filled with great strength to work for life as he question me, you dedicate your time to ayurveda and he will provide me everything which needed to support my study and work...and from the time I developed well stable thoughts and till now I can feel the strength within me to work for ayurveda and I am working with my capabilities. This was life changing event for me, the great persons are like them only who can find people who really deserve to get support and promote the skills...I m asure to achieve the vision of ayurveda and guruji..pranam

Aniyammaman - The epitome of kindness, love, humility, generosity, cheerfulness, punctuality, optimism, determination, energy, courage......On your birthday today, I recall the visual experience of watching an interaction between your pets and you in Navakkarai. The cats were so restless and impatient from the time you got out of the car and took your seat after meeting a few members of the staff. The hyperactive who were smart enough to first land on your lap suddenly became so quiet when you started fondly caressing and having an involved conversation with them. The others who weren’t the first ones were impatiently waiting for their chance but the ones on your lap wouldn’t let go of their privileged seat !! It was a sight to behold - the joy on your face and the slow eye blink of your cats saying “Eye love you” - who was more fond of the other ?!! You loved LIFE and believed in living it to the fullest without expecting anything in return from anybody - which you demonstrated by being a nishkAma-karma-yogi. Not fame, not money was driving you. It was something higher and loftier than that. May you continue to inspire scores of others to live a “meaningful” life with a “purpose” built on the strong foundation of spirituality. Om Shanti

Patanjalipuri is our haven, the experience that each person has in this place is unique but more so due to the presence of our mentor and guide, Krishnakumar ji. I don't really know what propelled me to stop at his kutir, on the 1st day of Tatwaprakashini Coimbatore 2017, I offered to sing a song, and that turned out to be only the beginning. After that , every night, post dinner, we had a session of singing. The entire place would be quiet and you could feel every bit of nature surrounding you, becoming a part of नाद.Pushya A. Gautama Bharadwaj S Prasad , the three of us were got the unique bhagyam of seeing ji, close his eyes and listen peacefully. Today is his date of birth, I'd like to dedicate this song by kavi Kabir Das , to him, thanking him for the role he played on our lives . Lyrics गुरु बिन कौन बतावे बाट गुरु बिन कौन बतावे बाट बड़ा विकिट यम घाट भ्रान्ति की पहाड़ी, नदिया बीच में अहंकार की लाट । बड़ा विकिट यम घाट... काम क्रोध दो पर्वत ठाड़े, लोभ चोर संघात । बड़ा विकिट यम घाट... मद मक्षर का मेधा बरसत माया पवन बह जाए बड़ा विकिट यम घाट... कहत कबीर सुनो भाई साधो, क्यों तरना यह घाट बड़ा विकिट यम घाट